Hà Nội, ngày 11/7/2025 – Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội tổ chức hội thảo khoa học “Đầu tư và phát triển khu công nghiệp sinh thái ở Việt Nam – Tiềm năng, thách thức và tầm nhìn chiến lược cho mục tiêu phát triển bền vững”, với sự tham dự của đại diện các cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức quốc tế, trường đại học và doanh nghiệp. Sự kiện diễn ra trong bối cảnh mô hình khu công nghiệp sinh thái (KCNST) ngày càng được các địa phương và ngành công nghiệp tại Việt Nam quan tâm, như một hướng tiếp cận tất yếu nhằm thúc đẩy tăng trưởng xanh, sử dụng hiệu quả tài nguyên và giảm thiểu phát thải.

Việc hệ thống hóa và chuyển hóa các nội dung từ chính sách hiện hành và kinh nghiệm kỹ thuật thực tiễn thành tài liệu giảng dạy, nghiên cứu chuyên sâu và ứng dụng trong công tác tư vấn, thiết kế – quy hoạch là nhiệm vụ cấp thiết đối với giới học thuật, đặc biệt là các trường đại học chuyên ngành như Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội. Những đóng góp này không chỉ phục vụ công tác đào tạo nguồn nhân lực chất lượng mà còn được kỳ vọng sẽ bổ trợ hiệu quả cho định hướng dài hạn của chính sách và mô hình khu công nghiệp sinh thái tại Việt Nam.

Tại hội thảo, PGS.TS.KTS Trần Trọng Hanh – đại diện Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội – bày tỏ mong muốn nhà trường có thể tham gia sâu hơn vào công tác nghiên cứu, đào tạo và đề xuất các giải pháp quy hoạch – kiến trúc phù hợp với định hướng phát triển khu công nghiệp sinh thái. Tuy nhiên, nhiều đại biểu cũng thẳng thắn nhìn nhận rằng đây là một lĩnh vực còn mới trong hệ thống giáo dục đại học tại Việt Nam, với khoảng trống lớn về thực tiễn và dữ liệu nền tảng.

Nhằm làm rõ cơ sở chính sách hiện hành, ông Nguyễn Việt Hưng – đại diện Phòng Quản lý Khu Kinh tế, Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Tài chính) – đã chia sẻ các nội dung liên quan đến Nghị định 35/2022/NĐ-CP và Thông tư 05/2025/TT-BKHĐT. Đây là hai văn bản quan trọng góp phần hoàn thiện khung pháp lý cho KCN sinh thái, bổ sung các khái niệm, tiêu chí kỹ thuật, chính sách hỗ trợ và ưu đãi đầu tư.

Theo ông Hưng, Thông tư 05/2025/TT-BKHĐT hướng dẫn cụ thể các nội dung về cộng sinh công nghiệp, tuần hoàn nước và quy trình chứng nhận KCNST. Cụ thể:

• Nhà đầu tư phát triển hạ tầng phải tuân thủ đầy đủ quy định pháp luật, cung cấp dịch vụ cơ bản, giám sát hiệu quả sử dụng tài nguyên và thực hiện báo cáo định kỳ;
• Ít nhất 20% doanh nghiệp trong khu phải áp dụng giải pháp sản xuất sạch hơn, và có tối thiểu một hoạt động cộng sinh công nghiệp;
• Tỷ lệ diện tích dành cho cây xanh, giao thông, hạ tầng kỹ thuật và xã hội dùng chung phải đạt tối thiểu 25%.

Về chính sách ưu đãi, các KCNST có thể được miễn tiền thuê đất, ưu tiên tiếp cận vốn tín dụng ưu đãi, và được đưa vào danh mục dự án ưu tiên đầu tư. Đồng thời, doanh nghiệp có thể vay vốn từ các quỹ đổi mới công nghệ, quỹ phát triển doanh nghiệp, hoặc từ ngân hàng phát triển và các tổ chức tài chính quốc tế.

Từ góc độ thực tiễn triển khai, bà Nguyễn Trâm Anh – Quản lý Dự án Quốc gia, Chương trình Khu công nghiệp sinh thái toàn cầu (GEIPP) Việt Nam, UNIDO (do Tổng cục Kinh tế Liên bang Thụy Sĩ (SECO) tài trợ – đã chia sẻ những kết quả nổi bật từ gần một thập kỷ đồng hành cùng Việt Nam trong quá trình định hình và triển khai mô hình khu công nghiệp sinh thái.

Là sáng kiến tiên phong và là chương trình đặt nền móng cho KCN sinh thái tại Việt Nam, GEIPP Việt Nam đã góp phần xây dựng khung pháp lý, cơ sở lý luận, khung kỹ thuật và minh chứng thực tế cho quá trình chuyển đổi. Theo bà Trâm Anh, trong giai đoạn 2020- 2024 chương trình đã xác định hơn 900 cơ hội sinh thái tại hơn 90 doanh nghiệp, trong đó hơn 400 cơ hội đã được triển khai thành công, giúp tiết kiệm khoảng 2,6 triệu USD mỗi năm thông qua việc tối ưu hóa tiêu thụ năng lượng, nước và nguyên vật liệu. Hiện GEIPP đang hỗ trợ 6 khu công nghiệp tiêu biểu chuyển đổi sang mô hình sinh thái, gồm: Amata, DEEP C, Nam Cầu Kiền, VSIP, Hiệp Phước và Tân Đô. Đây đều là những khu công nghiệp có cam kết mạnh mẽ trong đổi mới công nghệ, quản lý tài nguyên và gắn kết với chiến lược phát triển bền vững.

Cũng trong hội thảo, ông Phạm Anh Tuấn – Giám đốc cấp cao phụ trách Nước và Môi trường, KCN Amata, một trong những KCN tham gia vào GEIPP Việt Nam – đã chia sẻ về các sáng kiến tái sử dụng và tuần hoàn nước đã qua xử lý đang được áp dụng tại Amata Thái Lan. Dự kiến, trong thời gian tới KCN Amata Biên Hòa cũng sẽ nghiên cứu áp dụng mô hình tái sử dụng nước thải để tưới cây với sự hỗ trợ của GEIPP Việt Nam

Bên cạnh đó, hội thảo cũng ghi nhận nhiều tham luận giá trị từ các chuyên gia đến từ viện nghiên cứu, doanh nghiệp phát triển hạ tầng khu công nghiệp và các tổ chức tư vấn kỹ thuật, với nội dung tập trung vào kinh nghiệm quy hoạch tổng thể, đầu tư hạ tầng xanh, vận hành cộng sinh công nghiệp, giám sát hiệu quả sử dụng tài nguyên và các mô hình chuyển đổi phù hợp với điều kiện thực tế tại Việt Nam. Hội thảo là một bước đi thiết thực nhằm thúc đẩy sự kết nối giữa thể chế – thực tiễn – học thuật và các bên liên quan nhằm đảm bảo tính khả thi, hiệu quả và bền vững trong quá trình phát triển KCN sinh thái tại Việt Nam.